Sipas raportit të Institucionit të Avokatit të Popullit, gjatë vitit 2024, qytetarët e Kosovës janë ankuar më së shumti për shkeljen e të drejtës për gjykim të drejtë dhe të paanshëm, me gjithsej 171 raste.
Në lidhje me këtë nga Institutit Demokratik të Kosovës (IKD) kanë deklaruar se ky numër i madh i ankesave tregon një mungesë serioze të funksionimit të sistemit gjyqësor në Kosovë.
Hulumtuesi i lartë në IKD, Gzim Shala, ka thënë për Ekonomia Online se sistemi gjyqësor në Kosovë, përkundër përpjekjeve, nuk është në gjendje që të garantojë gjykim brenda një afati të arsyeshëm kohor, raporton Ekonomia Online.
“…Aktualisht sistemi gjyqësor në Kosovë, përkundër përpjekjeve, nuk është në gjendje që të garantojë gjykim brenda një afati të arsyeshëm kohor dhe këtu ndikojnë disa arsye” tha Shala. “Arsyeja me kruciale është mbingarkimi i sistemit të drejtësisë me numër të madh të lëndëve. Për shkak se institucionet e administratës publike nuk kanë përmbushur detyrimet e veta, për çështjen e kontratës kolektive, çështja e pensioneve të dyfishta e të tjera. Përkundër se është e qartë se cili është obligimi i administratës publike, të njëjtit nuk kanë reflektuar dhe i kanë detyruar qytetarët që të shkojnë në gjykatë. Kjo e ka rënduar edhe gjyqësorin, i cili nuk ka qenë në gjendjen që të përgjigjet brenda një afati të arsyeshëm kohor”.
Shala ka thënë se nuk është kjo arsyeja e vetme vonesat.
Ai ka përmendur edhe efikasitetin e gjyqtarëve, si një nga çështjet që kanë ndikuar në këtë drejtim.
“Ky numër i ankesave, duke pasur parasysh edhe raportin me numrin e përgjithshëm të ankesave të deponuar në IAP, tregon se çështja e gjykimit të drejt paraqet një shqetësim për qytetarët e Kosovës”, ka thënë Shala.
Shala ka nënvizuar se reforma e sistemit gjyqësor dhe procesi i vetingut mbeten të domosdoshme për të rikthyer besimin e publikut ndaj drejtësisë.
Ai shtoi se, pavarësisht zotimeve për fillimin e procesit të vetingut, ky proces ende nuk ka nisur, duke shtuar se disa ligje të rëndësishme që do të ndihmonin funksionimin e sistemit gjyqësor kanë mbetur të papërfunduara.
“Nëse flasim për reforma të mëdha, definitivisht vetingu vazhdon me qenë nevojë për sistemin e drejtësisë, për shkak se niveli i besimit të publikut ndaj sistemit gjyqësor është ende i ulët dhe është i pamjaftueshëm dhe nëse sistemi gjyqësor nuk ka besimin e publikut, atëherë e ka vështirë që të jetë një adresë kredibile për zgjidhjen e problemeve të qytetarëve, pa marr parasysh sesi funksionon është shumë e nevojshme që sistemi gjyqësor të ketë një besueshmëri nga publiku”, tha Shala.
Shala përmendi gjithashtu përpjekjet e Ministrisë së Drejtësisë për një projektligj mbi gjykimin brenda afateve të arsyeshme kohore, por theksoi se ky projektligj nuk adreson nevojat reale dhe mund të krijojë më shumë kaos sesa zgjidhje.
“Gjithë kjo kohë që ka kaluar e ka lënë gjyqësorin pa këto ligje të cilat janë jashtëzakonisht të rëndësishme për funksionimin e tyre. Sa i përket gjykimit brenda një afati të arsyeshëm kohor ka pasur një tentativë të Ministrisë së Drejtësisë që e ka publikuar në konsultime publike, një projektligj të tillë, mirëpo që përkundër qëllimit legjitim që ka një projektligj i tillë prapë se prapë i njëjti nuk i përgjigjet nevojave reale që ka kjo çështje dhe situatës aktuale në të cilën gjendet sistemi i drejtësisë, duke rrezikuar që më tepër të krijojë kaos brenda sistemit të drejtësisë se sa të adresojë çështjen e gjykimit brenda një afati të arsyeshëm kohor”, ka thënë ai për Ekonomia Online.